Pasta en wijn zijn misschien wel de bekendste associaties die het land Italië oproepen. De Italiaanse keuken én wijncultuur is wereldberoemd en vormt een belangrijk onderdeel van de cultuur van het land. Italië produceert dan ook de meeste wijn ter wereld, met Frankrijk in zijn kielzog. Al meer dan vierduizend jaar wordt er Italiaanse wijn geproduceerd – zelfs de Grieken noemden Italië al het land van de wijn – mede dankzij het fantastische klimaat om wijn te verbouwen. Veneto staat bekend als de grootste wijnproducerende regio van het land. De regio produceerde in 2016 meer dan 10.000 hectoliter wijn. Ook is de export van Italiaanse wijn enorm: in 2016 werden meer dan 225 miljoen kisten wijn over de hele wereld geëxporteerd, waarvan Duitsland, de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk de grootste importeurs zijn. Bovendien staan de Italianen ook bekend om hun prosecco, de sprankelende wijn die lijkt op champagne en wereldwijd populair is geworden. Maar niet alleen de populairste wijnen en wijnregio’s zijn de moeite waard. Sommige van Italië’s minder bekende wijnstreken zoals de Recioto del Valpolicella en de Gavi, maken prachtige wijn die te goed is om te missen.

Maar wat kenmerkt nu eigenlijk de wijnbouw in dit land en welke druivenrassen en wijnsoorten kent Italie? In dit artikel komen alle ins en outs van de Italiaanse wijnbouw aan bod.

Kwaliteitskeurmerken
Waar wijn geproduceerd wordt, moet ook de kwaliteit en authenticiteit onafhankelijk bewaakt worden. Dit gebeurt in Italië voornamelijk door twee kwaliteitslabels: DOP en IGT. Het IGT-label garandeert de correcte geografische informatie die op de wijn vermeld staat. Dit betekent dat een deel van het productieproces in de aangegeven regio heeft plaatsgevonden. Dertig procent van alle wijn uit het land heeft het IGP-label. Het DOP-certificaat verzekert de consument ervan dat alle productiemiddelen uit een bepaald gebied komen. Van alle Italiaanse wijn heeft 39 procent dit certificaat. Veel Italiaanse wijnsoorten kunnen naast een van deze certificaten ook als Riserva gelabeld worden, wat betekent dat de wijn extra lang gerijpt is. De Barolowijn, bijvoorbeeld, moet ten minste 38 maanden rijpen, waarvan 18 maanden in houten vaten. Als de wijn gelabeld is als “Riserva”, betekent dit dat de wijn ten minste vijf jaar in een kelder heeft gerijpt.

Druivensoorten
Voor de gigantische wijnproductie die dit land kent worden meer dan vierhonderd druivensoorten gebruikt, waarvan de Sangiovese, Montepulciano en Trebbiano de meest voorkomende zijn. Italiaanse wijn wordt echter niet naar druivensoort vernoemd, maar naar appellation, dat refereert naar de geografische informatie waar de druiven verbouwd zijn. De welbekende Chianti wordt bijvoorbeeld van de rode Sangiovese-druif gemaakt.

Barolo
De rode Barolowijn is afkomstig uit Piëmont in het noorden van Italië. Deze rode wijn wordt gemaakt van Nebbiolo druiven, die hoog scoren op zuurheid en tannines. Naarmate de wijn ouder wordt, verzachten de bittere en zure tonen van deze wijn.
Barolowijn is DOP-geclassificeerd. Om tot de Denominazione di Origine Controllata e Garantita classificatie te behoren, moet Barolo volledig van Nebbiolo druiven gemaakt zijn. De heldere, zure wijn heeft aroma’s van roos, teer en gedroogde kruiden.

Cannonau di Sardegna
Voor Cannonau di Sardegna moeten we naar het Italiaanse eiland Sardinië. De Cannonau druif is de lokale Italiaanse naam voor de Grenache druif, die afkomstig is uit wijngebieden in Australië, Frankrijk, Spanje en de Verenigde Staten. De druif heeft de neiging laat te rijpen, in een warm en droog klimaat en daarom is Spanje de perfecte plaats voor deze druif om te groeien. De Cannonau druif heeft een hoog suikergehalte, waardoor de rode of rosé wijn zoet is.
Net als de Borolo wordt de Cannonau di Sardegna als Riserva aangeduid. Hij moet minstens twee jaar rijpen voordat hij in de handel wordt gebracht. Deze wijn bevat een hoog gehalte aan antioxidanten en de smaak wordt vaak geassocieerd met rijpe bessen, pruimen, veenbessen en een vleugje witte specerijen.

Franciacorta
Uit de provincie Brescia, in de regio Lombardije komt de mousserende wijn van Franciacorta. Deze wijn, die ook wel de Italiaanse Champagne wordt genoemd, wordt gemaakt van dezelfde druiven die ook Champagne produceren: Chardonnay, Pinot Noir en Pinot Blanc.
Franciacorta wordt vooral vergeleken met Prosecco. In tegenstelling tot prosecco, vormt de Italiaanse Champagne zijn bubbels niet tijdens de tweede gisting in een tank. In plaats daarvan wordt Franciacorta mousserend tijdens de tweede gisting in de fles. Vanwege dit gistingsproces, is Franciacorta wijn meestal droger en gistiger dan de meeste andere wijnsoorten.

Barbaresco
Barbarescowijn, ook wel Nebbiolo di Barbaresco genoemd, wordt gemaakt van de kleine Nebbiolodruiven. De wijn wordt verbouwd in de regio van Piëmont in het noord-westen van Italië, en wordt gedurende twee jaar gerijpt, voordat hij wordt verkocht. Wanneer de Barbaresco als Riserva wordt aangeduid, wordt hij vier jaar bewaard, voordat hij mag worden verkocht.

In tegenstelling tot de Barolo staat de Barbaresco wijn niet bekend om zijn sterke fruitige smaak. Hij is meer aards en muffig, met zurige tonen. Hij heeft meestal een sterkere geur dan smaak, maar heeft wel een fantastische afdronk.

Lambrusco
Ten zuiden van Venetië en ten noorden van Toscane ligt Emilia-Romagna, waar de Lambruscowijn vandaan komt. De regio Emilia-Romagna wordt vaak geassocieerd met Parmezaanse-Reggiano kaas, Prosciutto en Balsamico-azijn. Maar in de regio wordt ook de mousserende rode Lambruscowijn verbouwd. Lambrusco druiven zijn te herkennen aan hun heldere paarsrode tint. In de jaren tachtig werd Lambrusco-wijn heel populair, en de wijn wordt nu massaal geproduceerd. De wijn heeft meestal een lichtroze tint, met een subtiel bloemig profiel. Lambruscowijn heeft echter ook sterke aroma’s van watermeloen, kersen, sinaasappel, viooltjes en oranjebloesem.

Nebbiolo
In de bergen van Noord-Italië, regio: Nebbiolo. Net als Barolo en Barbaresco wordt deze rode wijn gemaakt van de Nebbiolo druif. Nebbiolo is afgeleid van het Italiaanse woord “nebbia”, dat mist betekent.De Nebbiolo wijn is licht. Ook zijn geur is licht. Hij heeft echter sterke tonen van rood fruit en rozen. Enkele van de meer opvallende smaakprofielen van deze rode wijn zijn anijs, kersen, koffie en ietwat aardse tonen.

Fiano di Avellino
De witte Fiano di Avellino specifiek afkomstig uit de Avellino provincie. Gemaakt van de Fiano druif, begint het productieproces van de Fiano di Avellino wijn met het zacht persen van de druif. Vervolgens wordt het sap gedurende 21-25 dagen gefermenteerd bij een temperatuur tussen de 15 en 18 graden.
Fiano di Avellino staat bekend om zijn vermogen om goed te rijpen, en in tegenstelling tot de meeste witte wijnsoorten is deze wijn vol van smaak. Deze kwaliteiten maken Fiano di Avellino perfect voor subtiele visgerechten.

Chianti Classico
In Toscane wordt de Chianti Classico wijn geproduceerd in verschillende provincies, van Florence tot Pisa, Prato en Arezzo. Chianti Classico wordt gemaakt van een mix van verschillende druiven, maar voornamelijk van de Sangiovese. Tot 10 procent van de wijn wordt gemaakt van de Canaiolo druif, en tot 20 procent van de wijn wordt gemaakt van andere goedgekeurde druiven. Deze druiven kunnen variëren van Cabernet, Sauvignon, Merlot of Syrah. De wijn is over het algemeen zuur en zeer droog, met tonen van zure kersen en viooltjes. Chianti Classico is een volle wijn en daarmee geschikt voor bij een robuuste maaltijd.

Wijnen uit Veneto
Veneto is een zeer geliefde wijnregio bij Noord-Europeanen. Helaas heeft de populariteit in het verleden overproductie verzoorzaakt waardoor kwaliteit verloren ging. In een recent verleden werden de Soave, Valpolicella en de Bardolino vooral in goedkope restaurants geschonken uit grote flessen. Inmiddels is de kwaliteit van de wijn uit de regio weer op peil: de Ripasso en Amarone zijn ongekend populair en Soave levert prachtige witte wijn.

Amarone
Amarone della Valpolicella staat bekend als een van de meest prestigieuze rode wijnsoorten uit de regio Veneto in het noordoosten van Italië. De wijn wordt gemaakt van de passitodruif. Na de gisting rijpt de wijn ten minste twee jaar en in een enkel geval wordt de Amarone della Valpolicella negen tot tien jaar gerijpt.
Zodra de Amarone della Valpolicella het rijpingsproces heeft doorlopen, geeft deze rode wijn smaken van kaneel, johannesbrood, pruimensaus, zwarte vijg en kersenlikeur. Deze tonen zijn sterk, maar daaronder gaan andere subtielere geuren schuil, waaronder chocolade en groene peperkorrel.

Amarone della Valpolicella smaakt naar zwarte kersen, chocolade en bruine suiker. Wanneer de Amarone langer wordt gerijpt, komen andere smaken naar boven, zoals melasse en vijg, terwijl de smaak van bruine suiker sterker wordt.

Soave
In Veneto wordt niet alleen de beroemde Amaronewijn geproduceerd, maar ook de Soave, eveneens een klassieke Italiaanse wijn. Deze witte wijn wordt gemaakt met de Garganegadruif die verbouwd wordt in het heuvelachtige Verona. De Soave is een droge en frisse wijn met een bloemig en fruitig smaakprofiel dat doet denken aan citrusvruchten en grapefruit.

Recioto del Valpolicella
De Recioto wordt ook wel de moeder van de Amarone genoemd. Vele eeuwen ouder dan de Amarone, maar gemaakt van dezelfde druiven en gebaseerd op dezelfde droogtechniek. De druiven worden nog later geplukt en langer gedroogd dan die voor de Amaronewijn en zijn daardoor nog zoeter. Reciotowijn wordt tegenwoordig veel minder geproduceerd dan Amaronewijn, omdat deze minder populair en geliefd is.

Brunello di Montalcino
In de provincie Siena, wordt de Brunellowijn verbouwd in het stadje Montalcino. Deze rode wijn komt van de Sangiovesedruif. Brunello di Montalcino moet volledig van deze druivensoort gemaakt worden.
De Brunello di Montalcino wijn heeft sterke aroma’s van donker fruit, chocolade, vanille en bruine suiker. Het smaakprofiel is krachtig bij een jonge wijn, maar naarmate de wijn ouder wordt, zal de smaakintensiteit subtieler worden.

Gavi
Liefhebbers van witte wijn kunnen hun hart ophalen aan de Gavi uit Piëmont. Naast de witte wijnsoorten is er ook de mousserende, witte dessertwijn: Moscato d’Asti en Spumante d’Asti. De fris-zoete smaak van de muskaatdruiven is subliem. Tegenover de simpele, maar toch goed drinkbare Canei uit Canelli staat de topper van de muskaatwijnen: de helaas nauwelijks betaalbare Moscato Passito uit Loazzolo.

Italië creëert wijn met passie, kwaliteit en houdt de historische roots van het land in het achterhoofd. Maar de enige manier om de kunst van Italiaanse wijn echt te begrijpen is door de wijn zelf te proeven.